Het maatschappelijk belang van vernieuwing in de gezondheidszorg wordt steeds groter. We worden ouder, waardoor er meer ziekte en gebrek voorkomt en de behoefte aan zorg toeneemt en verandert. Medische kennis en toepassingen ervan nemen toe en de economische belangenstrijd ook. De klant wordt mondiger dankzij een hoger gemiddeld opleidingsniveau, toenemende koopkracht en emancipatieprocessen. De overheid zoekt mogelijkheden om het zorgaanbod beter af te stemmen op de zorgvraag en ziet kansen in het concept van vraagsturing. Wet- en regelgeving worden hierop aangepast.
Belangrijk is dat veel mensen zelf willen bepalen wat voor hen kwaliteit van leven inhoudt. Dit brengt met zich mee dat de klant en aanbieders van zorg samen bepalen hoe deze wordt ingevuld. In de huidige praktijk is het zorgproces voor klanten echter moeilijk te volgen en hebben ze vaak weinig invloed op het aanbod: er zijn weinig keuzemogelijkheden en weinig mogelijkheden om te sturen. Dat kan veranderen: door middelen en mogelijkheden te bieden om het eigen zorgproces te beïnvloeden en door een andere verhouding tussen klant en aanbieder. Zo kan de klant zelf sturing geven en krijgt hij een gelijkwaardiger positie.
Katalysator
Via een waardegedreven, flexibele formule laat Planetree zien hoe hartelijke zorg voor klanten en medewerkers kan werken. De filosofie en aanpak van Planetree, dat in 1978 werd opgericht door een patiënte, richt zich op het leveren van de best mogelijke menslievende zorg. De stichting doet dit door kennis en kunde beschikbaar te stellen, door het organiseren van studiereizen, opleidingen, begeleiding van werkgroepen en het creëren van Planetree-handleidingen over bijvoorbeeld cultuurveranderingsprocessen in zorginstellingen. Planetree is een non-profit organisatie die dient als katalysator en partner in het ontwikkelen en implementeren van gezondheidszorg. De organisatie cultiveert ‘helen’ op fysiek, emotioneel, mentaal, spiritueel en sociaal niveau. Zij doet dit door een beleid dat klantgericht, samenhangend en holistisch is en gedreven wordt door waarden als persoonlijk, respect, mens voorop, compassie en keuzevrijheid. De veiligheid van klanten wordt ondersteund door actieve betrokkenheid bij hun eigen zorg.
Kenmerken
Collaboratief proces: Een innovatief zorgmodel waarbij de bewoner/cliënt/patiënt voorop staat en medewerkers maximaal betrokken zijn.
Integrale aanpak: Zorginstellingen worden begeleid vanuit een brede benadering van de zorg.
Co-creatie en co-productie: Aanpak waarbij de cliënt bijdraagt aan een effectievere, persoonlijkere en efficiëntere zorg.
Delen: Een internationale gemeenschap van zorginstellingen die hun goede praktijk delen op een open manier.
Expressie: Een herkenbaar en onderscheidend concept en merk.
Lessen van Planetree
- Er is behoefte aan alternatieven voor de gangbare gezondheidszorg.
- De mogelijkheid tot actieve participatie neemt toe, doordat de overheid zich inzet om het zorgaanbod beter af te stemmen op de zorgvraag en wet- en regelgeving worden aangepast.
- Het zelf (willen) nemen van verantwoordelijkheid door klanten neemt toe.
- Zelf de regie hebben over zorg betekent dat klanten moeten beschikken over middelen - rechtspositie, kennis, inzicht en geld - om het aanbod te kunnen sturen.
- Er ontstaat behoefte aan het organiseren van sturingsmogelijkheden: meer zicht en invloed op het eigen zorgproces; van patiënt naar klant en naar gelijkwaardigheid in samenwerking in het zorgproces.
- Klant maakt keuzes, dus differentiatie van het aanbod
- Klant nadrukkelijk betrekken bij de beoordeling van de kwaliteit van de dienstverlening, waarop het ziekenhuis vervolgens wordt afgerekend door de zorgverzekeraar vraagt om de definitie van andere rollen/verhoudingen.
Implicaties/uitdagingen voor innovatie
- Van functie naar betekenis voor de patiënt (herdefiniëren zorg).
- Co-productie en participatie: alle partijen worden bij proces betrokken, ook leveranciers.
- Alleen door een verschuiving in de verhoudingen tussen partijen ontstaan veranderingen, waardoor de klant meer sturing kan geven en een gelijkwaardiger positie krijgt.
- Toegang geven tot kennis (sharing): medisch-inhoudelijk en ervaringsdeskundigheid: het organiseren door ziekenhuizen van faciliteiten en tijd voor klanten om zich te (laten) informeren.
- Regels van het spel opnieuw formuleren.
