De door het Virtueel Platform georganiseerde conferentie Cultuur 2.0 (mei 2007) bood de mogelijkheid het cultuurperspectief bij creatieve innovatie nader te verkennen. Samen met het Virtueel Platform organiseerde The Beach workshops als opmaat voor een onderzoek naar hoe creatieve processen kunnen bijdragen aan innovatie.
Het begrip cultuur wordt vaak geassocieerd met kunst en als fenomeen dat losstaat van sociale en economische waarden. Willen we de kwaliteiten van de creatieve sector verbinden met andere sectoren, dan zal eerst de spraakverwarring omtrent cultuur moeten worden opgehelderd. Web 2.0, de nieuwe generatie internettoepassingen waarin collectieve intelligentie, samenwerken, delen, co- creatie en co-productie centraal staan, verschaft ons inzicht in de actuele maatschappelijke verschuivingen.
Cultuur 2.0
Van functie naar betekenis en van producent naar co-producent
Onderdeel van: In the new…, Ontmoetingen
Scenario workshops
Op de workshopdag van 31 mei in Felix Meritis vroegen culturele organisaties als het Rijksmuseum, VPRO, Mediamatic, NFTVM, Digitale Pioniers zich samen met een aantal belangstellenden af wat de implicaties van Web 2.0 ontwikkelingen zijn voor hun organisaties. Wat gebeurt er als bezoekers of gebruikers zelf gaan produceren en publiceren? Wie bepaalt bijvoorbeeld wat onze historische canon moet zijn? En wat zijn de consequenties voor ‘onze’ cultuur? Samen werkten ze aan vernieuwende plannen, die met ondersteuning van het Virtueel Platform verder worden uitgewerkt. De moderatoren van de verschillende workshops (Dany Jacobs, Bert Mulder, Dick Rijken, Jeroen Loeffen en Richard Rogers) werden gevraagd vanuit het CRD-perspectief naar de voorliggende vraagstukken te kijken. Met hen en enkele anderen gingen we aansluitend in gesprek in een vervolgworkshop.
Moderators workshop
In de nieuwe ‘huiskamer’ van nomadisch restaurant Raïnaraï waren wij de eerste gasten en praatten we in een gemoedelijke sfeer genietend van de algerijnse keuken, zittend op keiharde banken in schemerend kaarslicht. Een restaurant dat niet af is, heerlijk eten dat je doet mijmeren over verre reizen en een gezelschap van betrokken en kritische mensen, bleken goede omstandigheden om de belangrijkste issues van Culture 2.0 te bespreken en alvast een paar belangrijke conclusies te trekken.
Voor creatieve processen is een culturele mentaliteit noodzakelijk: Er is iets wat je niet weet, maar dat is ok.....daarbij is het belangrijk om kwetsbaarheid enorm hoog te waarderen en de onzekerheid over de toekomst voor lief te nemen, en gewoon te gaan, maar wel met een duidelijke focus....
Samenwerken met mensen die je niet kent, met een andere achtergrond nodigt uit tot anders kijken en denken.
Cultuur = expressie, reflectie en uitwisseling.
Een creativiteitsproces gaat over mensen / organisaties naar nieuwe posities te helpen.
Om creativiteitsprocessen te kunnen faciliteren is empathie en het vermogen ‘sense of urgency’ te creëren noodzakelijk. Ook strakke randvoorwaarden durven stellen, strenge discipline kunnen handhaven, zonder het creatief proces plat te slaan en een beweging durven starten die niet per se eindig is, horen erbij. We concludeerden dat er onder ons zowel faciliterende ‘blazers’, als ‘schuivers’ waren en dat de metafoor van de wasmachine (Leadbeater) ook van toepassing was.
Om als buitenstaander mensen te faciliteren bij interne creatieve processen moet je, al kost het veel tijd, deelgenoot worden van de gemeenschap (‘de ecologie van de adviseur is anders dan die van de participant’). Daarnaast moet je goed in staat zijn je eigen positie en die van anderen te bepalen en kunnen abstraheren. In dit laatste ligt de kracht van de ontwerper, want die is in staat om kwaliteit en goede ideeën te herkennen.
Waarom worden goede ideeën vaak niet doorgevoerd in organisaties, vroegen we ons af? Mensen zijn vaak bang voor verandering en kunnen vaak ideeën niet op waarde schatten als ze er midden in zitten. Daarom is het belangrijk om als facilitator juist in te grijpen, als mensen dreigen iets goeds weg te gooien. Het grootste probleem is dat mensen vaak de essentie niet begrijpen en het proces niet op waarde kunnen schatten.
Creativiteit is energie managen. Grote organisaties zijn log en traag, maar hebben wel de mensen (met netwerk en specialisaties, dus ook tijd) om meer diepgang te creëren, in tegenstelling tot kleine organisaties die van nature adaptief zijn, maar minder tijd hebben om overal de diepte in te gaan.
Zowel beperkende factoren (budget, tijd) als vrijheid en ruimte kunnen uitnodigen tot creatieve innovatie. Vrijheid èn beperking zijn sleutelelementen in een creatief proces. Bijvoorbeeld bij VPRO Digitaal mag je doen wat je wil, maar je moet wel wat doen. In de omroepwereld is een extreme deadline cultuur gecombineerd met een ultieme vrijheid, wat de creatieve processen bevorderd. Om vrij te kunnen zijn, heb je wel houvast nodig van een kader of bepaalde bril (we spraken uitvoerig over ideologische drijfveren in dit verband). Je moet kunnen bepalen wat je al dan niet wil met informatie (‘in data’ en ‘ex data’).
Deelnemers aan de workshop waren: Dany Jacobs, Bert Mulder, Jeroen Loeffen, Dick Rijken, Caroline Nevejan, Daniëlle Arets, Cathy Brickwood, Kim de Groot, Elias Tieleman, Sandra van Vliet, Diana Krabbendam, Michiel Schwarz en Jan van Tiel.